Amusement zonder eeuwigheidswaarde

Fel betwist is het zuinigste dat je kunt zeggen van de vierde ronde van het Heite toernooi. De stukken vlogen er letterlijk van af in drie partijen die alle in blessuretijd onbeslist eindigden. Amusant was het zeker, al schudden ook de minder getalenteerde toeschouwers af en toe hun hoofd. Ze zagen fouten die ze maar al te goed herkenden uit hun eigen praktijk.

Alleen Matthew Sadler en Daniel Fridman wisten zonder ernstige misgrepen hun schip de remisehaven in te loodsen. Wit besteedde het eerste deel van de partij aan het onderscheppen, blokkeren en veroveren van een zwarte vrijpion. Toen dat karwei naar behoren was geklaard, stond hij een pion voor, maar bleek de resterende stelling niet te winnen. Operatie geslaagd, patiënt niet overleden, rendement nul.

Deze partij was een oase van rust en correctheid vergeleken bij de gebeurtenissen op het bord van Sipke Ernst en Ivan Sokolov. Over de opening kunnen we kort zijn, die verliep desastreus voor de witspeler. Na twintig zetten stond hij slecht, had hij een pion minder en leek een geruisloze nederlaag onafwendbaar. In zijn nood greep Ernst naar de trukendoos en zowaar, Sokolov trapte als een kind in de eerste kleine valstrik.

Zonder lang aandacht aan de stelling te besteden speelde zwart hier het afschuwelijke 25 … h6??, waarna wit met 26. Dxd8 (geen uitroepteken) 26 … Dxd8 27. Lxe6 een kwaliteit won en een pion heroverde. ‘Het is misdadig wat ik heb gedaan’, zei Sokolov na afloop. ‘Ik dacht dat alles won.’ Tienduizenden teleurgestelde schakers hebben in het verleden diezelfde woorden gebruikt.

Hoe goed zwart had gestaan bleek uit het vervolg van de partij. Wit wist niets met zijn materiële voorsprong aan te vangen, terwijl zwart onbevangen een pionnenkolonne op de damevleugel in beweging bracht. Die strategie bleek voldoende voor een betrekkelijk comfortabele remise in een eindspel met ongelijke lopers.

Nog meer spektakel bood de partij McShane – Van Wely, waarin zwart streed voor de eindzege in het toernooi en wit gebrand was op eerherstel na twee nederlagen. De opening verliep gunstig voor wit, te gunstig misschien, want na 21 zetten kon hij kiezen uit twee varianten die er allebei veelbelovend uitzagen:

Kansrijk, om niet te zeggen vrijwel winnend in deze stand is 22. Pg3 (dreigt 23. Ph5) 22 … g5 (22 … g6 23. Dd4) 23. Ph5 Txf4 24. Pxf4 gxf4 25. Dxf4 met een geweldige aanval voor wit. De toren op a1 zal zich spoedig met beslissend effect in de strijd mengen.

McShane koos na een lange denkpauze voor 22. c3 Pa6 23. b4, wat er natuurlijk ook niet slecht uitziet. Als McShane na het vervolg 23 … Dc4 24. Pg3 Pc7 was verder gegaan met het voor de hand liggende 25. Tad1 zou zwart het zwaar hebben gehad. Maar om duistere redenen besloot hij alsnog een kleine kwaliteit te offeren onder heel wat minder gunstige omstandigheden dan bij de 22ste zet. Na 25. Ph5 Dxe4 26. Pxf6+ gxf6 27. Dg3+ Dg6 28. Lxd6 Dxg3 29. Lxg3 Tb7 was een eindspel ontstaan waarin zwart buiten gevaar was.

In wederzijdse tijdnood liepen de zaken volledig uit de hand. Eerst miste zwart een winst met 38 … Ld7, waar 38 … Ta1+ 39. Kf2 Lc4 wit voor onoplosbare problemen zou hebben geplaatst. Toen wit daarna misgreep met 41. Ke1? (41. Kf3 maakt misschien remise), leek het pleit beslecht. Wist koning zat in een matnet en er waren vele manieren om dat net definitief dicht te knopen.

Helaas zag Van Wely in vliegende tijdnood de paarden in zijn thee zwemmen, zoals Tartakover eens opmerkte. Alle schaakjes leken op elkaar en het lukte hem niet een van de tientallen methodes te vinden om de partij te beëindigen. Bij de 51ste zet stemde hij, in nog steeds huizenhoog gewonnen stand toe in remise door eeuwig schaak. ‘Ik wil mijn geld terug’, zei een toeschouwer in de commentaarzaal.