Witte dag — verslag en partijanalyses

Het leek de dag van de zwartspelers te worden, maar in tijdnood veranderde alles. Ivan Sokolov en Daniel Fridman gingen in veelbelovende stellingen in de fout, Luke McShane en Loek van Wely profiteerden handig en sleepten een waardevol puntje binnen.
De partijen zijn met analyse ook onderaan de pagina na te spelen.

We beginnen rustig. Het op zich niet zo opzienbarende partijtje Sadler–Ernst was wel een aardig voorbeeld van het moderne schaak: dynamiek tegenover structuur. Ernst liet met zwart een pionverzwakking op e6 toe, maar door actief spel gaf hij Sadler geen enkele kans om daar zaken mee te gaan doen. “Ik heb het niet zo goed gespeeld”, bromde de Engelse Nederlander. “Mijn stukken kwamen ongelukkig te staan en daarna lukte het niet meer.” Ernst constateerde met enige voldoening: “Wit verwacht hier fijn van zijn stelling te kunnen genieten, maar vijf zetten later was het al voorbij.” Een keurige remise voor de Friese debutant met zwart, die vertrouwen moet geven voor wat nog komen gaat.

Sadler – Ernst

1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0–0 Pxe4 6.d4 b5 7.Lb3 d5 8.dxe5 Le6 9.Le3 Le7 10.c3 Dd7 11.Pbd2 0–0 12.Te1

12…Lg4!?
Volgens Gert Ligterink was dit een volbloed nieuwtje, Ernst dacht dat het wel vaker was gespeeld.
13.Pxe4 dxe4 14.Dxd7 Lxd7 15.e6
Sadler speelt op structuur. Na 15.Pg5 Pxe5 16.Pxe4 vond hij het waarschijnlijk niet genoeg voor wit, hoewel diens stukken wat meer activiteit ontplooien en hij ook nog wat druk op f7 heeft, bv. 16…Lc6 17.Lc5 Tae8 18.Tad1 Lxe4 19.Lxe7 Txe7 20.Txe4 en nu is zwart haast gedwongen tot het lelijke 20…g5 21.f4 gxf4.
15…Lxe6 16.Lxe6 fxe6 17.Pd2 Pe5!
Zwart plant een paard op d3 om wit bezig te houden.
18.Pxe4 Pd3

19.Te2
Hier meende Ernst dat 19.Teb1!? interessant was. Na 19…c5 20.b3! kan zwart het paard op d3 minder goed ondersteunen dan in de partij.
19…c5 20.Kf1
Een ander plan is 20.f3, bijvoorbeeld 20…Tfd8 21.Pf2 c4 22.Td1 Pxf2 (22…Td5 23.Ld4 e5? 24.Pxd3 exd4 25.Pf4 Td7 26.cxd4 ziet er goed uit voor wit) 23.Txd8+ Txd8 24.Kxf2 en nu heeft wit zijn structuurvoordeel, maar zwart heeft compensatie in zijn activiteit.
20…c4 21.Tc2 Tfc8 22.b3 a5 23.Ke2 cxb3 24.axb3 Pb4
Wit krijgt nog steeds geen tijd om te genieten van zijn stelling.
25.Tb2 Pd5 26.Ld2 Pf6!

27.Pg5
Niet goed is 27.Pxf6+ Lxf6 28.Tc2 want dan creëert zwart een vrijpion op de a-lijn en moet wit al gaan uitkijken. Na 27…Pd5 zag Sadler er geen brood meer in en werden de zetten herhaald: remise.

De twee remisanten vonden de stelling bij McShane–Sokolov interessanter en begonnen die nu te analyseren. Na een behoorlijk bizarre zettenserie in een aanvankelijk toch zo klassieke Schotse partij stond zwart mooi gecentraliseerd en moest wit de boel bij elkaar zien te houden.

McShane – Sokolov

25.De1
McShane zet zijn stukken wat krom neer. Actiever ziet 25.Tc1 Taf8 26.De2 eruit. Daarna heeft wit altijd de terugtocht Le3.
25…e5! 26.Le3 Db5 27.Kh2 e4 28.c4
Zwart dreigde 28…Pe5 met totale dominantie, maar met 28.g4 Tf6 29.Lf1 had wit het nog wel binnen de perken kunnen houden. Dit pionoffer is drastischer. Wit is niet zonder compensatie.
28…dxc4 29.bxc4 Dxc4 30.Dc1 Df7 31.Td1
Eindelijk doet deze toren een duit in het zakje. Maar is het niet te laat…?
31…Pe5 32.Dc2 Pec4 33.Lf4 Te8
Na 33…g5 34.Lxd6 Pxd6 35.Kg1 Tf8 36.Tf1 blijft wit staan en lijkt de e4-pion gedoemd te zijn.
34.Tac1 b5 35.Kg1

35…Txf4!
Dat hing al een tijdje in de lucht, en het lijkt ook de enige manier voor zwart om verder te komen. McShane zag zijn tijd nu danig slinken en oogde nerveus.
36.gxf4 Dxf4 37.De2 Te5
Het ziet er prachtig uit voor zwart. Terwijl Engelse Luke nog enkele minuten spendeerde nam Sokolov eerst een slok cola. Toen constateerde hij met verbazing dat er nog koffie in zijn kopje zat. Hij nam een slok – bah, koud. Nieuwe koffie. En even later ook nog een nieuwe cola. Stilzitten was er niet meer bij met al die cafeïne. Sokolov beende regelmatig de zaal uit en in.
38.Tc3 Tg5 39.Kh1 De5! 40.Tb3 c6!?
Op het moment van spelen leek deze zet erg cool. Maar later blijken er toch ook nadelen aan te zitten.
41.Tg1
Mogelijk was 41.Tg3 Txg3 42.fxg3 Dxg3 43.Lxe4 Dxh3+ 44.Kg1 objectief beter. Maar de kunst in zo’n zenuwenoorlog is vasthouden, vasthouden, tot je tegenstander breekt.
41…a5 42.Lf1 Tf5!?
Ook Sokolov probeert vast te houden. Goed lijkt 42…Txg1+ 43.Kxg1 Dd5! 44.Lg2 Pd2 (de pointe) 45.Tb2 P6c4.
43.Tbg3 Tf7 44.Tg5 Pf5 45.Dc2 Dd5?!
Nauwkeuriger was 45…De6 46.Tg6 (46.Lxc4!?) 46…Dd5 waarna het f5-paard terug kan naar d6, in plaats van het agressieve andere paard.
46.Lg2
Wit heeft het ergste gehad en kan weer vrij ademhalen. Nu gaat het bergafwaarts met Sokolov.
46…Pcd6 47.Td1 Dc4 48.Dxc4 bxc4 49.Tg6 c3!

De beste praktische kans nog.
50.Tc1!
McShane verliest zijn zelfbeheersing niet. Zoals hij achteraf aangaf was 50.Tdxd6? Pxd6 51.Txd6 niet goed: 51…c2 52.Txc6 Txf2 53.Kh2 Td2 54.Kg3 e3 55.Lf1 (niet 55.Kf3?? e2 56.Kf2 e1D+) 55…e2 56.Lxe2 Txe2 en wit moet voor remise vechten.
50…Tb7 51.Txc3 Kf7 52.Tg4 Tb1+ 53.Kh2 Tb2 54.Kg1 Tb1+
Na 54…Txa2 55.Lxe4 Pxe4 56.Txe4 heeft de vrije a-pion weinig waarde. De twee torens halen hem wel op.
55.Lf1 Ke6?
55…Pd4.
56.Txc6 e3

57.Tc2!?
Sterk was 57.Ta6! Kd7 (57…e2 58.Te4+ en nu kan zwart de andere toren niet aanvallen) 58.fxe3 Pxe3 59.Txg7+ Ke6 60.Kf2. Het lijkt of wit nu alsnog de grip verliest, maar dat is niet zo.
57…Ke5 58.Kg2 Pe4?
Lijkt wit te dwingen op e3 te nemen… maar dat zal nooit gebeuren.
59.Ld3! exf2?
Nu is het afgelopen, maar dat was ook het geval na 59…Tb4 60.Lxe4 Txe4 61.Tc5+ Kd4 62.Txe4+ Kxe4 63.fxe3 Pxe3+ 64.Kg3.
60.Txe4+ 1-0

Van Wely – Fridman

1.d4 d5 2.c4 e6 3.Pc3 Le7 4.Pf3 Pf6 5.Lg5 h6 6.Lh4 0–0 7.e3 Pe4 8.Lxe7 Dxe7 9.Tc1 c6

10.g4
In navolging van Levon Aronian, die een jaar geleden hier met 10.h4 begon, maar met hetzelfde idee: een pionnenopmars op de koningsvleugel. “Dit is misschien wel de enige manier om die jongens die in de Lasker-variant een solide en saai spelletje willen spelen aan te pakken”, zei Van Wely. Maar Fridman had dit al eens op het bord gehad en was goed voorbereid.
10…Pd7 11.h4 f5 12.gxf5 Txf5!
Saai wordt het hiermee in ieder geval niet. In een partij Sambuev–Matchenko was 12…exf5 gespeeld, maar dat lijkt na 13.cxd5 Pxc3 14.Txc3 cxd5 15.Db3 niet lekker voor zwart, zoals commentator Ligterink vaststelde. Van Wely ging nu stevig in de denktank.
13.Pxe4!?
Hierna komt wit toch niet lekker te staan. Misschien had hij het moeten zoeken in iets als 13.Ld3 Db4 14.Tc2!? Da5 15.Lxe4 dxe4 16.Pd2 e5 17.Pdxe4.
13…dxe4 14.Pd2 e5 15.d5
15.Pxe4 exd4 16.Dxd4 werd in de analysezaal verworpen vanwege 16…c5 17.Dd3 Pe5. Wit moet dan de dame offeren met 18.Dd5+ Kh7! (zwart kan ook al remise pakken met 18…Pf7 19.Dd3 Pe5) 19.Lg2 Pf3+ 20.Lxf3 Txd5 21.cxd5.
15…Pc5 16.Dc2
Op 16.Pb3 met de dreiging 17.d6! heeft zwart 16…Tf6.
16…Ld7!?
Een zet met een mooie logica. Maar mogelijk iets nauwkeuriger was 16…Tf7 17.b4 Pd3+ 18.Lxd3 exd3 19.Dxd3 Dxb4 20.e4 Lg4 omdat wit dan niet tot f2-f3 komt.
17.b4 Pd3+ 18.Lxd3 exd3 19.Dxd3 cxd5 20.cxd5 Dxb4 21.e4 Tf4 22.f3

Van Wely vertrouwt op zijn structuur, net als eerder Sadler. “Zwart staat wel actief”, zei hij later, “maar ik heb een sterke vrijpion op d5 en krijg altijd kansen tegen zijn zwakke pion op e5.” Wit bracht nu zijn koning naar de damevleugel, maar boette daarbij wel zijn h-pion in.

37.Db6 Txf3
Fridman gaat op de uitdaging in. Ook mogelijk was 37…Dh3 en dan …h6-h5, maar dat ziet er moeizaam uit.
38.De6+ Kh7 39.Txf3
Van Wely zei achteraf dat hij de torens niet had moeten ruilen, maar dan had hij niet aan het hele plan met 37.Db6 moeten beginnen, want 39.Tc8 gaat nu niet wegens 39…Tf2 40.Dg8+ Kg6 en zwart trekt aan het langste eind.
39…Dxf3 40.Dxe5 h5 41.De7?
Tijdverlies. Rybka komt met het onverschrokken 41.Kb4 De2 42.Pd4! Dc4+ 43.Ka5.
41…Df6! 42.Dc7 h4 43.e5 Df5?!
Sterker was 43…Df4, want dan heeft zwart na 44.Dc3 Dg3 De h-pion loopt het hardst, omdat de zwarte loper de witte pionnen nog controleert.
44.Dc3 h3 45.Dg3
Meer kans op behoud bood 45.Pd4 Dh5 46.Pf3.
45…Dh5 46.Pd4!?
Het is voorstelbaar dat wit het passieve 46.Dh2 niet zag zitten, maar nu is het mis.
46…h2 47.Pe6

47…g6?
Winnend was 47…Dh6 48.Pg5+ Kg8 49.d6 Dh5! 50.Db3+ (nu is na 50.Pe6 g6! wel goed omdat na 51.Df2 of 51.Df4 zwart het paard wint met 51…Dh3+) 50…Kh8 51.Pf7+ Kh7 52.Pg5+ Kg6 53.Ph3 Dxe5! enz.
48.Df4! Dh3+ 49.Kb4

49…h1D??
Afgrijselijk. Na 49…Dh6 50.Df7+ Kh8 moet wit eeuwig schaak houden.
50.Pg5+ Kg7
Nu loopt het ook nog mat, maar na 50…Kh6 51.Pxh3+ is het ook verloren.
51.Df6+ Kh6 52.Pf7+ 1-0

In plaats van een zwarte dag werd het dus een witte. Van Wely was blij met het in zijn schoot gevallen puntje en mag morgen met zwart tegen een getergde Sokolov aantreden. “Als ik dat overleef ben ik al een heel eind”, zei de Tilburgse GM. De tweede derby is morgen Sadler–McShane. We zullen zien of de twee leiders er morgen een zwarte dag van gaan maken.

Peter Boel

Partijen (interactieve partijviewer weggelaten).